Door toedoen van de mens heeft de natuur het zwaar. Natuurgebieden zijn omgezet in landbouwgronden en wegen doorkruisen natuurgebieden waardoor deze versnipperen. Door de verlaging van de waterstanden is Nederland bewoonbaar gemaakt. Maar dit heeft verdroging tot gevolg. De bemesting van de landbouwgebieden zorgt voor grote voedselrijkdom, maar leidt tot het verdwijnen van veel plantensoorten. De versoberde soortenrijkdomen resulteert in bijvoorbeeld de plaag van de eikenprocessierups en de essentakziekte.
Een biodiversiteit booster is veel meer dan het toepassen van een diversiteit aan soorten. Bij biodiversiteit gaat het ook om de functie van soorten binnen een ecosysteem en de variatie hierin. De plek hierin is erg belangrijk, elke plek heeft zijn eigen ecologische waarde.
Maar waarom is een biodiversiteit booster zo belangrijk?
Ons hele leven kunnen we terug leiden tot biodiversiteit. Alles wat we eten, onze bouwmaterialen, medicijnen en industriële grondstoffen betrekken we van biologische bronnen. Dus hoe rijker de biodiversiteit, hoe beter we kunnen inspelen op bijvoorbeeld nieuwe uitdagingen zoals klimaatverandering of het bedenken van een nieuw medicijn of bouwmateriaal. Maar er is ook nog zoiets als een niet-tastbaar voordeel. Want waarom voelen we ons zo op ons gemak in de natuur en zijn we productiever in een groene omgeving? Hoe komt het dat patiënten met dementie of psychische problemen aantoonbaar profijt hebben van planten en dieren om hun heen? Daarom is biodiversiteit belangrijker dan een monocultuur.
Meer beleving door variatie
De basis gedachte van Plancompagnons gaat uit van de fysiologie van de plek. Door de habitat als uitgangpunt te nemen, ontstaat een op maat gemaakt ecosysteem. Kennis van natuurlijke systemen en bedreigingen kan helpen om de diversiteit ter plaatse te herstellen. Dit kan op grote en kleine schaal toegepast worden. In principe is het uitgangspunt voor het landschap en stedelijke omgeving hetzelfde.
Een gevarieerde omgeving prikkelt je zintuigen en leidt je ogen naar de verschillende accenten. Met kleur, variatie in hoogte en bloei kijk je actiever om je heen het stuurt het je welzijn positief. Variatie in beplanting lokt meer leven en dit leven heeft, in een gevarieerde natuurlijke omgeving, meer kans om zich te ontwikkelen.
Maar een goed plan bedenken is een gedeelte van het verhaal, daarnaast moet het plan aangelegd en beheerd worden. Niet elke groenaannemer is bekend met de randwaarden voor de aanleg en ecologie van gebieden met biodiversiteit als belangrijkste insteek. Hiervoor zal een aanleg- en beheerrapportage gemaakt moeten worden.
Biodiversiteit boosters
In verschillende projecten is op een eigen wijze aandacht besteed aan het versterken van biodiversiteit.
Park De Groene Long, Dongen
De duidelijke kenmerken van het landschap en hoe daar op aan te sluiten kunnen we zien bij de visievorming van een project genaamd :‘De groene long’ in Dongen. Park De Groene Long is ingericht met hoogteverschillen en wadi’s (zaksloten) die een ruimtelijk patroon vormen in samenspel met de beplanting en padenstructuur. In het park bepalen de inheemse beplanting van struiken, bomen en bloemenweides de sfeer. Verschillende habitats maken onderdeel uit van de parkvegetatie; (hak) houtwallen, sloten, bloemenweides, plas/draszones, een biezenveld en zones met oever- en waterplanten zijn hier onderdeel van. Daarnaast verloopt de zone van landschappelijk naar stedelijk en de daarbij behorende milieus.
Door deze verschillende habitats ontstaat er een biodiversiteit in de beplanting/vegetatie die vogels, vlinders en bijen aantrekt. Het plukfruit, dat is aangeplant voor de bezoekers aan het park, draagt bij aan de variatie van vogels en insecten en de beleving van het park.
Watergang gemaal Bleiswijk
Maar in het landschap spelen ook culturele, visueel-ruimtelijke en recreatieve vraagstukken een rol en moeten we ons niet blind staren op alleen maar biodiversiteit. Zoals we hebben kunnen laten zien in het project: Watergang gemaal Bleiswijk.
Ter bestrijding van de wateroverlast moesten maatregelen getroffen worden om de bergingscapaciteit te vergroten en het water beter te kunnen afvoeren. Het project behelst de landschappelijke inpassing en vormgeving van een kanaal en het gemaal. Bij de vormgeving van het kanaal, bruggen en het gemaal is gestreefd naar een eigentijdse vormentaal die een familie vormen. In deze functionele opzet is duidelijk rekening gehouden met de visueel-ruimtelijke, recreatieve en ecologische aspecten van het aangrenzende recreatiegebied het Bergse Bos.
Op overgangen in het kanaal zijn accentpunten gemaakt die zowel voor de ruimtelijke beleving, recreatie als de ecologie van belang zijn. Het gemaal is als “meubelstuk” op een logische plek nabij rivier de Rotte ingepast.
Natuurzone Bergse Plaat, Bergen op zoom
Het Zoommeer bij de woonwijk Bergse Plaat kampte met ecologische uitdagingen in verband met de waterkwaliteit. Er is behoefte aan roofvissen zoals de snoek om een natuurlijk evenwicht te krijgen. Hiervoor is een paaigebied aangelegd om de aanwas van deze roofvissen te bevorderen. Plancompagnons heeft de opdracht gekregen om hiervoor een plan te maken. Het plan is reeds jaren in werking. Naast de ecologische functie heeft het paaigebied een enorme booster aan de biodiversiteit en recreatieve beleving van de omgeving gegeven. Naar artikel Natuurrandzone Bergse Plaat
Het Boeimeerpark in Breda
In de nattere periodes van het jaar kampte de stad Breda met wateroverlast. Begin 2001 is daarom opdracht gegeven om een ontwerp te maken voor het Boeimeerpark. Het park omsluit deels het beekdal van rivier de Mark waarbij zowel ecologische, waterbouwkundige, recreatieve en vormgevingsaspecten een rol spelen.
Op microniveau-, landschappelijk- en recreatief niveau heeft de Mark een centrale rol in het park gekregen. Bij hoogwater overstromen delen van het park wat de beleving van de “natuur” versterkt. Het park is als een ruimtelijke eenheid behandeld, maar tegelijkertijd is de ruimtelijke- en biodiversiteit toegenomen. Naar artikel in vakblad Groen
Stadspark, Huizen (NH)
Het Stadspark van Huizen was toe aan een opwaardering vanwege slijtage en veranderend gebruik in de tijd. De visie op de opwaardering van het park is dat door optimalisering van de waterstructuur, padenstructuur en beplantingsstructuur het kader ontstaat voor een gezonde parkontwikkeling. Een “gezond park” is een samensmelting van functionele-, esthetische- en ecologische aspecten. De waterstructuur is het belangrijkste structuur dragend element van het park en is afgeleid van de ligging van het park aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug. Het zuivere kwelwater dat hier in de waterpartijen aan het oppervlak komt zorgt voor een uitmuntende basis voor de ontwikkeling van een interessante vegetatie.
In het ontwerp is volop ruimte gegeven aan natuurontwikkeling waardoor de biodiversiteit wordt ‘geboosterd’. Voor de gebruikers van het park draagt dit bij aan de beleving van dit stadspark.
Waterwijk, Fijnaart
Voor de gemeente Moerdijk heeft Plancompagnons een definitief ontwerp mogen maken voor de inrichting van de openbare ruimte bij de nieuwbouw van woonbuurt Waterwijk in Fijnaart.
De beplanting in het plan is opgedeeld in twee delen. Een buitenste ring, waarbij aangesloten wordt aan het aangrenzende landschap, en de binnenring, waarin meer cultuurlijk is omgegaan met de beplanting. Door op deze wijze om te gaan met de aanplant ontstaat er een gevarieerde inrichting met een grote diversiteit. Een neven effect is dat bewoners er aan gewend raken dat inheemse beplanting ook in de directe woonomgeving naast ecologische eveneens esthetische kwaliteiten heeft.
De biodiversiteit booster is eveneens in dit plan een belangrijk aspect voor de keuze die is gemaakt.